شبیه سازی اثرات سناریوهای تغییرکاربری اراضی روی هیدروگراف سیل با استفاده از مدل wetspa در حوزه زیارت ـ گرگان

تغییرات کاربری اراضی در اثر فعالیت های انسانی یکی از موضوعات مهم در برنامه ریزیهای منطقه ای می باشد. با توجه به مزیت ها و قابلیت های مدل های هیدرولوژیکی توزیعی، این مدل ها جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی و برآورد کمی این تغییرات مناسب می باشند. در این تحقیق به ارزیابی اثرات سناریوهای تغییر کاربری اراضی (افزایش مناطق مسکونی) بر روی هیدروگراف سیل با استفاده از مدل wetspaدر حوزه زیارت با مساحت 15/95 کیلومترمربع پرداخته شده است. این مدل می تواند فرآیندهای هیدرولوژیکی مانند بارش، ذوب برف، ذخیره برگابی، ذخیره چالابی، رواناب سطحی، نفوذپذیری، تبخیر و تعرق را شبیه سازی می کند. تغییر کاربری اراضی مثل توسعه مناطق مسکونی، جنگل زدائی باعث تغییر سامانه هیدرولوژی حوزه شده است. جهت اجرای مدل از داده های هیدرومتئورولوژی ساعتی از سال 1386 تا 1390 شامل داده های بارش، تبخیر و تعرق و دما به عنوان داده ورودی مدل استفاده شد. همچنین سه نقشه اصلی مدل رقومی ارتفاعی، بافت خاک و کاربری اراضی در محیط gis با ابعاد سلولی 30 در 30 متر آماده شدند. نتایج شبیه سازی انطباق خوبی بین هیدروگراف شبیه سازی شده و هیدروگراف مشاهداتی نشان می دهد و همچنین مدل هیدروگراف ساعتی را با توجه به معیار ناش- ساتکلیف 68/0 در مرحله واسنجی و 74/0 در مرحله اعتبار سنجی پیش بینی می نماید. جهت استفاده از مدل برای شبیه سازی اثر سناریوهای تغییر کاربری-اراضی، آنالیز حساسیت و عدم قطعیت با استفاده از نرم افزار pest انجام شد. با توجه به نتایج آنالیز عدم قطعیت می توان گفت که می توان از مدل wetspa برای بررسی اثر سناریوهای تغییر کاربری-اراضی (افزایش مناطق مسکونی) بر روی هیدروگراف سیل استفاده کرد. سپس سناریوهای تغییر کاربری اراضی (افزایش مناطق مسکونی) در محیط gis طراحی و جهت شبیه سازی به مدل واسنجی شده وارد شدند. با مقایسه هیدروگراف خروجی و بیلان آبی در وضعیت موجود کاربری اراضی با نتایج شبیه سازی شده از پنج سناریو، تغییرات در فرآیندها و پارامترهای هیدرولوژیکی بررسی شد و در نهایت نتایج حاکی از آن است که شبیه سازی این تغییرات در سناریوها توسط مدل با توجه به نتایج آنالیز عدم قطعیت مدل قابل قبول می باشد و با افزایش مناطق مسکونی، در تمام سناریوها دبی پیک و حجم رواناب افزایش می یابد.